مهندسی بهداشت محیط زیست

دستورالعمل برنامه كشوري پيشگيري و كنترل اختلالات ناشی از کمبود ید

مقدمه:
كمبود يد و گواتر يكي از مشكلات تغذیه ای عمده در کشور بوده است . اجرای برنامه پیشگیری وکنترل کمبودید ویددارکردن نمکهای خوراکی طی سالیان گذشته موجب کاهش قابل ملاحظه شيوع گواتر دركشور شده است . براساس نتايج چهارمين پايش ملي برنامه پيشگيري وكنترل اختلالات ناشي ازكمبود يد  كه درسال 1386 انجام شده است ،شيوع گواتر از 68%  در سال 1368به 5/6 درصد رسيده است كه مبين استمرار موفقيت در مهار كمبود يد در كشور و پيشگيري از اختلالات ناشي از آن كه قبل از شروع برنامه نه تنها به صورت گواتر آندميك در همه استان‌ها و هيپراندميك در بيش از يك سوم استان‌ها وجود داشت ، بلكه اثرات وخيم آن بر كاهش رشد ذهني و جسمي، قدرت يادگيري، آستانه شنوايي و اعمال پسيكوموتور به ويژه در كودكان، نوجوانان و جوانان مشهود بود.

در اين مرحله نكته مهم استمرار برنامه و رسيدن به هدف نهايي كه حذف اختلال‌هاي ناشي از كمبود يد است، مي‌باشد.استمرار برنامه پيشگيري از اختلال‌هاي ناشي از كمبود يد در گرو پايش مرتب ومستمر فعاليت‌هاي اجرايي، دريافت پس خوراند و تصحيح و حل مشكلات احتمالي با همكاري هاي تنگاتنگ درون بخشي وبين بخشي است. كشورهاي زيادي به دليل نداشتن برنامه‌هاي پايش و نظارت بر روند مصرف نمك يددار، ميزان دسترسي مردم (پوشش مصرف) و ميزان يد موجود در نمك‌هاي يددار دچار شكست شده‌اند،
با پايش و ارزيابي مراحل يددار كردن نمك مي‌توان وضعـــيت پيشـــرفت برنامه كنترل IDD را مشخص نمود.
پايش ميزان يد در نمكهاي خوراكي كشور مهمترين بخش پايش برنامه حذف اختلالات ناشي از كمبود يد است. هدف اصلي پايش در سطح توليد حصول اطمينان از ميزان يد نمك،‌ درجه خلوص و ساير ويژگيهاي نمك يددار و روند اجراي برنامه در حين توليد است.
در برنامه پيشگيري و مبارزه با اختلالات ناشي از كمبود يد، به منظور اطمينان از كفايت دريافت يد افراد جامعه، پايش منظم و دوره‌اي ميانه يد ادرار جمعيت در معرض خطر از اهميت ويژه‌اي برخوردار است.

نتيجه چهارمین پايش اختلالات ناشي از كمبود يد در كشور در سال 1386 نشان مي‌دهد كه ميانه يد ادرار دانش آموزان كشور بيش از 100 ميكروگرم در ليتر است. بنابراین جمهوری اسلامی ایران کماکان جزء کشورهای عاری از کمبود ید مي باشد. با اين وجود، روند كاهش نسبي يد ادرار و پايين تر بودن ميانه يد ادرار دانش‌آموزان برخي از استان‌هاي كشور از حد مطلوب بين ‌المللي، در سال 1386، همچنين وضعيت نمك‌هاي توليدي و مصرفي خانوارها كه حدود 20 درصد آنها دچار ناخالصی بوده و حدود 20 درصد آنها نیز کمتر از 15 گاما ید داشته اند، مي‌تواند گوياي توليد نمك هاي يددار با كيفيت پايين و نامطلوب در سطح توليد و یا نامناسب بودن نحوه نگهداری و مصرف نمک توسط خا نوارهای ایرانی باشد كه ضرورت كنترل كيفي هرچه بيشتر محصولات صنايع نمك توسط مسئولين امر وآموزش عمومی از طریق رسانه های عمومی را ايجاب مي‌نمايد.
با توجه به اهميت وضرورت كنترل كيفيت نمك هاي خوراكي وحصول اطمينان از ميزان يد كافي و درجه خلوص استاندارد آنها، دستور عمل اجرايي برنامه توسط اعضاي كميته اجرايي درسطح ملي مورد بازبيني قرارگرفته است. انتظار مي رود اعضاي كميته IDD و ساير كارشناسان تغذيه، بازرسين بهداشت محيط، اداره نظارت برموادغذايي و آزمايشگاه كنترل موادغذايي درسطح دانشگاه / دانشكده علوم پزشكي با بكارگيري و اجراي دقيق مفاد اين دستور عمل متضمن استمرار موفقيت برنامه و بهبود كيفيت نمك هاي خوراكي در كشور باشند.
 

وزارت بهداشت ، درمان و آموزش پزشكي - پاييز 1389

دستورالعمل برنامه کشوری پیشگیری کنترل اختلالات ناشی از کمبود ید کمبود ید ید اختلال کمبود ید پیشگیری کمبود ید بهداشت محیط مهندسی بهداشت محیط بهداشت